زمانی که شما به عنوان یک سخنران و یا مجری در یک همایش و یا سمینار شرکت می کنید ممکن است دچار استرس سخنرانی شوید. داشتن کمی استرس پیش از سخنرانی داوطلب را مجاب به تمرین و تکرار موارد سخنرانی می کند اما تداوم این استرس در طول سخنرانی باعث بروز عوارض ناخوشایندی خواهد شد از جمله این که استرس سخنران به افراد حاضر در سخنرانی منتقل می شود و باعث عدم توجه و تمرکز به موضوع سخنرانی می شود. در واقع علت استرس در این مورد اضطراب، ترس و نگرانی فرد از سخنرانی کردن است.
گفتار یکی از اصلی ترین راه هایی است که افراد از طریق آن افکار، احساسات و عقاید خود را با دیگران در میان می گذارند. عمل صحبت کردن مستلزم هماهنگی دقیق چند قسمت بدن از جمله سر، گردن، سینه و شکم است.افرادی که دچار استرس سخنرانی میشوند هم در گفتار و هم در ارتباط برقرار کردن بین اعضایی که بیان شد،دچارمشکل میشوند. هر عاملی که در فرد احساس ناخوشایند و مقابله گرانه‌ای ایجاد کند که بعضا این عامل میتواند یک عامل انگیزشی هم باشد که با علائم بالینی تعریق، بالا رفتن ضربان قلب و بعضا بی جانی نیز همراه باشد از آن بعنوان استرس یاد میشود.
استرس با بدن ما چه میکند؟
بدن شما با ترشح هورمون ها به استرس واکنش نشان می دهد. این هورمون‌ها مغز شما را هوشیارتر می‌کنند، ماهیچه‌ها را منقبض می‌کنند و نبض شما را افزایش می‌دهند. در کوتاه مدت، این واکنشها خوب هستند، زیرا می‌توانند به شما در مدیریت موقعیتی که باعث استرس میشود کمک کنند در حقیقت این روش بدن شما برای محافظت از خود است. اما در صورت طولانی شدن با عوارض پیچیده ای خود را نشان میدهد و همیشه آماده بودن بدن و مغز هم انرژی زیادی را به خود معطوف میکند و در واقع بدن زمانی برای استراحت و بازگشت پذیری انرژی ندارد لذا برای انتقال این موضوع از طریق بیماری خود را نشان می دهد.
نشانه های استرس بیش از حد
استرس می تواند انواع بسیاری از علائم جسمی و روحی را ایجاد کند. گاهی اوقات، ممکن است متوجه نشوید که این علائم ناشی از استرس است. استرس خود را به شکل های مختلفی در هر فرد نشان می دهد از جمله:
- فراموشی
- سردرد
- کمبود انرژی یا تمرکز
- سفت شدن فک یا گردن
- خستگی
- ناراحتی معده
- استفاده از الکل یا مواد مخدر برای آرامش
استرس در زمان انجام کارها و اقدامات که برای فرد بسیار مهم است بروز می کند مثل استرس دوران بارداری در زنان، زمانی که کار جدیدی را شروع می کنند و یا استرس جنسی که زوجین در اوایل رابطه ممکن است آن را تجربه کنند که کاملا طبیعی است اما نکته ی حائز اهمیت طولانی نشدن و مختل نشدن زندگی فرد به دلیل استرس بیش از حد است.
استرس و سخنرانی
همانطور که در بالا اشاره شد استرس بیش از حد عوارض بسیار زیادی را بر سلامت فرد دارد. زمانی که یک شخص سخنران دچار استرس شدید شده‌باشد دچار فراموشی مطالبی که از پیش آماده کرده میشود همچنین سردردهای مزمن، دردهای گوارشی مخصوصا درد معده گریبان گیرش خواهد شد.
استرس در بدن ایجاد تغییرات هورمونی نیز می کند و به همین دلیل است که بعضی از سخنرانان که استرس شدید دارند قدرت تمرکزشان نیز کاسته میشود.گاهی اتفاق افتاده است که فرد سخنران دچار گرفتگی فک و گردن، به دلیل استرس زیاد شده و همچنین بعضی دیگر بخاطر فرار از عوارض استرس دست به دامان الکل و مواد مخدر صنعتی میشوند.
دلایل و عوامل استرس سخنرانی چیست؟
روانشناسان دلایل زیادی را برای این اختلال اعلام کرده اند که در ذیل این مطلب به تعدادی از آنها اشاره میکنیم:
- عوامل ژنتیکی
ژنتیک و انتقالهای ژنی موضوعی است که علم آن را به اثبات رسانده برای نمونه احتمال ابتلا افرادی که در خانوادیشان فرد پر استرسی حضور دارد بیشتر از سایرین است.
- عوامل محیطی-پیرامونی
رشد در یک محیطی که بیشتر اطرافیان فرد نیز کمرو و گوشه گیر هستند بصورت غیر مستقیم فرد را غیر اجتماعی و منزوی و کم سخن می کند.
- اضطراب اجتماعی
گاهی بعضی از افراد به دلایلی خاص ترس از اجتماع و جامعه دارند لذا تا آنجا که بشود وارد مباحث پر تنش چون سخنرانی نمیشوند و انزوا و گوشه گیری را انتخاب می نمایند.
- ترس از مسخره شدن
بعضی از افراد به دلیل عدم تمرینات و آموزش های لازم برای انجام کار مورد نظر و یا سخنرانی به این دلیل ترس از اشتباه در حین سخنرانی و مورد مسخره قرار گرفتن دچار استرس سخنرانی می شوند.
- اعتماد به نفس پایین
به دلیل تربیت و آموزشهای ناسالم در محیط خانوادگی و پیرامون افراد و یا حضور در فضاهای مسموم باعث شده تا نسبت به سایرین از اعتماد به نفس پایین تری برخوردار باشند.
- خاطرات ناخوشایند از صحبت کردن در جمع
علائم و نشانه‌های استرس سخنرانی
افرادی که دچار اختلال و استرس سخنرانی هستند معمولا با علائم بالینی که در زیر بیان شده است قابل تشخیص هستند. لازم به یادآوری است که گاهی اوقات افراد از صحبت کردن در جمع هیچ واهمه ای ندارند اما زمانیکه دعوت به یک سخنرانی میشوند دچار استرس و اضطراب پیش و یا حین سخنرانی میشوند که در صورت شناسایی این نشانه های استرس می تواند تا حدودی کنترل خود را در دست بگیرند.
برخی از این علائم استرس شامل موارد ذیل میشود:
- تعریق زیاد
- خشک شدن دهان و لبها
- تشدید ضربان قلب
- لرزش در صدا و بریده بریده حرف زدن
- مکثهای طولانی
- لرزش دست و پا
- احساس سرگیجه و حالت تهوع
- عرق کردن کف دست و پیشانی
- تپش قلب شدید و نامنظم
- لرزش دست و پا
- تپق زدنهای زیاد
- دلواپسی و دلشوره
- فشار خون بالا و گرم شدن زیاد(سرخ شدن گونه ها)
- رنگ پریدگی
راه‌های پیشنهادی برای کاهش و پیشگیری از استرس سخنرانی
- هر کس باید این موضوع مهم را بداند که همه انسانها نقاط مثبت و منفی را با هم دارند و افراد موفق کسانی هستند که سعی در تقویت نقاط مثبتشان کنند.یک فرد سخنران باید نسبت به نهادینه کردن این ویژگی که اگر در زمان سخنرانی با مشکلی مواجه شد باید به جای ناراحتی به دنبال برطرف کردن آن باشد هوشیار عمل کند.
- انتظار بالا از خود نداشته باشیم. به اندازه توانمان حرکت کنیم ودر صورت اشتباه کردن در حین سخنرانی دچار نگرانی عمیق نشویم و با خود بگوییم این نیز بگذرد.ارزشمندی افراد تنها به داشتن سخنرانی خوب و عالی نیست بعضی از افرا ارزشهای انسانی بسیار بالایی دارند.
- یادگیری چند عبارت کلیدی کفایت یک سخنرانی عالی را میکند.یعنی به دنبال حفظ کردن تمام جملات و عبارات بصورت تک به تک وجدا نباشید و از آن اجتناب کنید. با شروع سخنرانی کلمات خود به دهانتان می آیند.
- احتمالات را کنار بگذاریم به خود امواج مثبت بدهید و هرگز اتفاقات منفی را به ذهنتان وارد نکنید.
- درصورت امکان تمرین پیش از سخنرانی می تواند گزینه ی درستی جهت کاهش استرس سخنرانی باشد.
- انجام فعالیتهای مدیتیشن (یوگا و ورزشهایی که باعث تمرکز بیشتر می شود.)
- خود را دست کم نگیرید شما یک شخص قدرتمند و قوی هستید ومسائلی این چنینی نباید شما را نگران کند.
- یادداشت حین برنامه سخنرانی، یعنی اینکه هر موضوعی را کی شروع و چه زمان پایان دهید و اینکه چه اندازه وقت برایش در نظر بگیرید؟
- صدای خود را بشنوید! گاهی ضبط کردن صدای خود و گوش دادن به آن باعث تقویت اعتماد به نفس و رفع اشکالات میگردد.
- تمرینات تنفسی عمیق،اکسیژن رسانی زیاد به مغز باعث فعالتر شدن عملکرد سیستم مرکزی میشود. دقت و تمرکز در این نوع از فرایند می تواند در جریان یک سخنرانی تاثیرگذار باشد.
- انتقال آزمایشی سخنرانی، بهتر است افرادی که دچار استرس سخنرانی شده اند قبل از سخنرانی اصلی خود از دوستان و آشنایانی که با آنها راحت تر ارتباط میگیرند یاری بخواهند و برای ایشان سخنرانی کنند.
- نگران واکنشها نباشید، یک سخنران فقط باید بر روی سخنرانی خویش تمرکز داشته باشد و ری اکشنهای مخاطبین نباید تاثیر زیاد و منفی ای بر روی شما بگذارد.
- دایره لغات اصلی خود را افزایش دهید، یک سخنران باید حداقل های یک جلسه سخنرانی را بداند و بتواند لغات و عبارات مناسب را آماده داشته باشد.شما باید با نوشتن هر کلمه برای آن بتوانید به اندازه کافی حداقل 100کلمه بنویسید.
- آرام و با طمانینه صحبت کنید، هرگز بخاطر اینکه شاید کلمات را فراموش کنید تند صحبت نکنید.تند صحبت کردن باعث نیاز بیشتر به اکسیژن می شود و به دلیل اهمیت موضوع هم دیر تنفس میکنید و این باعث اختلال در الگو تنفسی شما میشود گاهی ایجاد تنگی نفس می کند و تولید استرس می نمایاند.
کمی استرس سخنرانی برای اینکه یک کار خوب از خود به یادگار بگذارید لازم است اما اگر این استرس شدید است و شما قادر به کنترل آن نیستید ما به شما پیشنهاد می کنیم که از یک مشاوره استرس کمک بگیرید، مشاوران ما در مرکز مشاوره سنا مشاور در این مسیر شما را همراهی خواهند کرد.
- چرا افراد دچار استرس سخنرانی می شوند؟
- نشانه های استرس بیش از حد چیست؟
- استرس سخنرانی چه نشانه هایی دارد؟
- راه های کاهش استرس سخنرانی چیست؟
