دادن خبر مرگ به کودکان
یکی از کارهای سخت در دنیا انتقال دادن اخبار منفی و ناراحت کننده به دیگران است ودر این بین سخت تر از این،دادن خبر مرگ به کودکان میباشد.امواج منفی که از بازتاب اخبار منفی و همچنین کنشها و واکنشهای محیط پیرامونی ساطع میشود علاوه بر اینکه بر روح و روان آدمی تاثیر میگذارد بر روی قسمت فیزیولوژی و جسمانی انسانها نیزتاثیرات سوء ی دارد.امواج منفی ای که از دادن خبر مرگ به کودکان در اطرافمان ساطع میشود چنان محیط غمگینی را ایجاد میکند که غیر قابل توصیف است.
انسانها بنا به دلایل مختلفی به کودکان به دلیل معصومیت در گفتار و کردارشان و گذشت به نظرشان توجه خاص و ویژه ای دارند.لذا غم و درد و ناراحتی کودکان برای ایشان بسیاز زجر آور است.به همین دلیل بیان رویدادهای سخت به کودکان ظرافتهای خاصی را می طلبد که باید آن را آموخت.
مرگ از نگاه کودکان
مرگ یک واقعیت انکار ناپذیر است و کودکان نیز از سن دو سالگی به بعد با آن آشنا میشوند. اغلب این نگاه در فیلمها و سریالهای تلویزیونی و همچنین در بازیهای کودکانه شان نمود پیدا میکند. مرگ در نگاه کودکان به مانند چیزهای دیگر یک واقعیت عینی و محسوس است اما برخلاف بزرگسالان که به این حقیقت مرگ نگاهی غیر قابل برگشت دارند کودکان بخاطر بی تجربگی و حس معصومیت خردسالیشان، نگاه دائمی و همیشگی به مرگ ندارند آنها فکر میکنند فرد متوفی فعلا نیست اما خواهد برگشت البته شاید برای مدتی زیادی طول بکشد.
با این حال اگر بشود یک توضیح کوتاه از مرگ به آنها بدهیم در پذیرش مفهوم مرگ کمی جلوتر میرویم.مثلا برایش توضیح بدهید که هر چیز زنده ای که در اطرافمان میبینیم پیر میشوند و توانایی و قدرتشان خیلی خیلی کم میشود لذا در این موقع شخص یا حیوان دیگر نمی تواند نفس بکشد و بدن او دیگر کار نمی کندتوضیح بدهید که حتی گیاهان و حیوانات هم می میرند. هر موجود زنده ای معمولا وقتی خیلی پیر یا بیمار بشود، می میرد.
عکس العمل کودکان با مرگ
معمولا نگاه کودکان به دلیل برگشت پذیری و موقتی بودن مرگ و همچنین ویژگی بارز فراموشی های سریع و رها کردن به سرعت موضوعات مورد توجه شان، به مساله از دست دادن و فوت یکی از نزدیکانشان، به مانند بزرگسالان عکس العمل نشان نمی دهند و این را نباید به پای سنگدلی و بی اهمیتی کودکان نسبت به از دست دادن عزیزانشان تلقی کرد.
گاه کودکان متوجه موضوع مرگ میشوند و برای لحظاتی ناراحت میشوند اما سریع آنرا فراموش میکنند.باید متوجه بود که نگاه کودکان به هر چیزی بصورت همیشگی و پایدار نیست و سریع تغییر رویه میدهد.برای مثال دعواهای شدید دوران کودکی که به محض تمام شدن دعوا ،چند لحظه بعد میبینیم که با هم دارند بازی میکنند.یعنی برون رفت سریع از موقعیت قبلی.بعضا اتفاق می افتد کودکان خصوصا در سنین زیر دبستان که خود را محور همه چیز می دانند و فکر می کنند مثلا با فکر بدی که راجع به فرد متوفی داشته اند، باعث مرگ او شده اند و احساس گناه کنند. برای او دلیل مرگ فرد مورد نظر را روشن کنید و به او اطمینان بدهید او هیچ تقصیری در این باره ندارد.
تعریف سوگواری به کودکان
سوگ حالت اندوه و ناراحتى شديد درونى در واكنش به از دست دادن شخص، يا عقيده و فكر خاصى است. سوگ پاسخ هيجانى ما نسبت به از دست دادن چيزى است.
غم و غصه ی حاصل از فراق یکی از عزیزان و همچنین مراسمات سوگواری برای ایشان، ذهن کودکان را به چالش چرایی اینگونه رفتارها را بر می انگیزاند لذا والدین گرامی باید این مطلب مهم را بدانند که کودکان از غم و رنج شما تصویر کاملا روشنی ندارند و نباید به سوالات ایشان بی اعتنایی کرد.باید در پاسخ دادن به سوالات ایشان نهایت دقت را داشت برای مثال درباره سوگواری در مراسمات شب هفت و چهلم و سالگرد متوفی بگوییم که در این به سوگ نشستنها از خوبیها و خاطرات شیرین متوفی سخن می گویند و یادش را گرامی میدارند و گاهی هم به دلیل نبودن ایشان در زمان اکنون اظهار ناراحتی و غم و اشک ریختن ، صورت میگیرد که این کار طبیعی است.
سوگواری یک فرآیند است و کودکان سوگوار در هر سنی که باشند به توجه و درک بیشتری از جانب اطرافیان نیاز دارند. این تصور که کودک به صرف کم‌سن بودن، به این فقدان “غلبه” خواهد کرد، اشتباه است.
اگر تصمیم به طلاق دارید و نمی دانید این موضوع را چطور با کودکان خود در میان بگذارید مقاله مطرح کردن طلاق با کودکان می تواند به شما کمک می کند.
شرکت در مراسم خاکسپاری آری یا نه؟
معمولا شایع است در بعضی از خانواده ها بر این باورند که کودکان خصوصا در سنین زیر دبستان در مراسم خاکسپاری شرکت نکنند، چون گاها آن رابه دلیل گریه زاریهای بلند همراه با فریاد خشونت آمیز تلقی کرده و ممکن است از افرادی که در آن مراسم شرکت کرده متنفر شوند و یا کابوس هایی در این باره ببینند.
اگر شرکت در مراسم سوگواری در صورتی که کودک با صحنه هایی خارج از کنترل مواجه نشود می تواند به او در پذیرش مساله کمک کند و به او امکان بدهد او هم به روش خودش در سوگواری شرکت کند میتواند مثمر ثمر هم باشد. این که کودک را در طول مراسم به جای دیگری بفرستید، این احساس را به او می دهد که از خانواده کنار گذاشته شده است و احساس تنهایی و اندوه بیشتری می کند.
یکی از مخرب‌ترین کار‌هایی که می‌توان انجام داد این است که کودک را تا پایان مراسم خاکسپاری و شروع فرآیند سوگواری نزد کس دیگری بفرستند چراکه این کار نه تنها باعث میشود که کودک احساس کند از هسته‌ی واحد خانواده محروم شده، بلکه امکان درک مسئله‌ی مرگ از کودک گرفته میشود.
بزرگسالان باید به یاد داشته باشند که برای کودکان، الگوی رفتار‌های سالم هستند، به آنها اجازه دهید بخندند، گریه کنند، و درباره‌ی فرد مرده حرف بزنند و درست مثل بزرگترها، کودکان در هر سنی به زمان و درک اطرافیان احتیاج دارند تا مفهوم مرگ و مردن را کاملا درک کنند.
سنین مختلف و ماهیت مرگ
درک و فهم کودک از ماهیت مرگ به سه دوره تقسیم میشود.
- مرحله‌ی اول (بین سه‌سالگی تا پنج سالگی)، کودک باور دارد شخص مرده فقط “جا به جا” شده و در جای دیگری زندگی میکند
- مرحله‌ی دوم (بین پنج سالگی تا نه سالگی)، کودک باور دارد که شاید بتواند کلاً از مرگ جلوگیری کند.احساس گناه میکند و گاه خود را در این مرگ دخیل میبیند.
- مرحله‌ی سوم(نه سالگی تا ده سالگی)، زمانی است که کودک به این درجه از فهم می‌رسد که مرگ همیشگی و غیر‌قابل‌اجتناب بوده و روی همه موجودات زنده تاثیرگذار است.
نکات مهم و کلیدی در ارائه مطلب ماهیت مرگ و انتقال آن به کودکان
- باید این را بدانیم آینده مهمتر از گذشته میباشد. یعنی زندگی کردن اصل میباشد.
- بردن کودک در محیطی که برایش آشنا است. جایی كه او بخشی از وسايل روزمره و مورد علاقه‌اش را در آن‌جا ببيند.
- بهتر است این خبر را کسی به کودک بدهد که او نیز سوگوار و همدرد کودک است.
- به صورت طبیعی و شفاف بگویید فوت کرده است.در ذهن کودک همه چيز برگشت‌پذير است. تلاش برای آموزش مفاهيم آیینی مثل زندگی در جهان ديگر و خدا را برای فرصت دیگری بگذاريد. استفاده از جملاتی مانند او رفته پيش خدا و ديگر نمی‌‌بينيمش تا وقتی ما هم به آسمان برويم؛ اين خطر را ايجاد میکند كه کودک برای ديدن شخصيت محبوبش به فكر مردن و كشتن خودش بيفتد.
- به او بگویید مرگ یک واقعیت است و برای همه ی موجودات اتفاق می افتد و نباید احساس گناه کند.
- بگذارید کودکانتان هم درباره شخص متوفی نظر بدهند و سپس شما صحبت کنید.
- فعالیت‌های روزمره کودک را مختل نكنيد او را تشويق كنيد كه کارهای روزمره‌اش را انجام دهد.
- تماس و ارتباط دیگر افراد سوگوار با کودکان
- به کودک احترام بگذاريد.به شيوه سوگواری‌اش و به تصميم‌هايش. با دقت به او گوش دهيد. با دقت به او پاسخ دهيد. او را در آیین‌های سوگواری‌تان ناديده نگيريد. فرصت‌های يادآوری شخص درگذشته را از او نگيريد.
- به کودکتان حس اعتماد به خود را افزایش دهید تا به شما راحت دردهایش را بگوید.
- با خاطرات شخص متوفی به کودکتان آرامش روحی را تزریق کنید.
در هر صورت دادن خبر مرگ به هرکسی ناگوار و تلخ است حال این اخبار برای کودکانی باشد که پدر یا مادر خویش را از دست داده باشند به مراتب سختر و تلختر است.مرکز مشاوره سنا برای اینکه در این فرایند انتقال اخبار فقدان عاطفی به کودکان شما آسیبی نرسد با راهنمایی و مشاوره همکاران متخصص و مجرب در این مرکز، امید اتفاقات خوبی را برای شما دارد.
- ماهیت مرگ از نگاه کودکان چگونه است؟
- عکس العمل کودکان با مرگ به چه صورتی می باشد؟
- سوگواری چیست؟
- آیا کودکان در مراسم خاکسپاری می توانند شرکت داشته باشند؟ چرا؟
- درک و فهم کودک از ماهیت مرگ به چند دوره تقسیم میشود؟
