با شایع شدن اختلال افسردگی شیوه های گوناگونی برای درمان آن در نظر گرفته شد. میان برخی متدهای درمان این بیماری روحی و روانی تفاوت های بسیاری وجود دارد. این تفاوت ها به علت قرار دادن محوریت یک نوع شاخص برای ریشه یابی علل افسردگی و ارائه درمان های متناسب با آن بروز پیدا می کند و این امر موجب سردرگمی افرادی می شود که به دنبال درمان مناسبی برای اختلال افسردگی خود هستند. بنابراین ارائه اطلاعات سودمند و کافی درباره ی درمان های افسردگی می تواند راهگشای این دسته از افراد باشد. در این مقاله به توضیح کامل و دقیق درمان شناختی رفتاری افسردگی می پردازیم تا با اساس و استراتژی این متد درمانی آشنا شوید.
شماتیک افسردگی
به طبع ارائه یک تعریف کوتاه و جامع درباره ی افسردگی دشوار است. بنابر دیدگاه های متفاوت تعریف های گوناگونی را می توان بیان کرد. اگر بخواهیم به طور کلی و خیلی ساده این بیماری را تعریف کنیم باید بگوییم:
افسردگی یک نوع اختلال روحی و روانی است که فرد مبتلا به آن دچار غم و اندوه دائمی است و حس فقدان شدیدی را در خود تجربه می کند.
علل افسردگی
علت افسردگی در نوعی از آن که افراد بدان مبتلا می شوند مستقیما تاثیر دارد. علل افسردگی را می توان در دو وجه محرک های درونی و بیرونی به شکلی خلاصه کرد. گاهی دلیل افسردگی یک شخص می تواند ترکیبی از این دو وجه باشد که این امر بیشتر به سبب تاثیرپذیری آنها از یکدیگر است.
انواع افسردگی و نشانه های آن
انواع افسردگی در شدت و تعداد علائم کلی آن نسبت به هم تفاوت دارند. علائم افسردگی در افراد را می توان موارد زیر در نظر گرفت:
- اندوه شدید و دائمی
- تند مزاجی و عدم صبوری
- احساس مداوم خستگی
- عدم تمرکز در انجام فعالیت ها
- استرس و اضطراب در موقعیت های مختلف
- اختلال در خواب
- اختلال در اشتها
- درد های جسمانی بدون دلیل مشخص
- عدم داشتن انگیزه برای انجام فعالیت های روتین
- عدم میل به برقراری ارتباط با افراد دیگر
- احساس ناکارآمدی و بی ارزشی
- فکر به مرگ ( در نوع شدید افسردگی)
در ادامه برخی از انواع افسردگی بیان شده است:
- افسردگی اساسی
- افسردگی مزمن
- افسردگی فصلی
- افسردگی قبل و بعد از زایمان
- افسردگی دو قطبی
- افسردگی موقعیتی
- افسردگی آتیپیک
در این بخش به سه جنبه افسردگی اشاره کردیم تا با دید بهتری به بررسی درمان شناختی رفتاری افسردگی بپردازیم. در ادامه به بررسی دقیق درمان شناختی رفتاری خواهیم پرداخت.
اساس درمان شناختی رفتاری
برای شروع درمان افسردگی در وهله اول باید به نتیجه قطعی ابتلا به این بیماری رسید چرا که بسیاری از افراد صرفا با داشتن برخی از علائم مشابه در بازه های زمانی بسیار کوتاه گمان می کنند که افسرده شدند. در صورت تداوم این تصور اشتباه و تلقین دیگر نشانه های افسردگی ذهنیت فرد و حالات روحی و روانی او به سمت افسردگی حرکت خواهد کرد. مشاوران این حوزه می توانند راهنمای خوبی برای افراد باشند بنابراین برای تشخیص و درمان هر نوع اختلال روحی با یک مشاور ارتباط برقرار کنید.
محوریت درمان شناختی رفتاری
در این نوع درمان افسردگی عامل اصلی احساسات و عواطف انسانها، نوع نگرش آنها به وقایع زندگی است. به طور دقیق تر نظریه شناختی رفتاری می گوید مردم تحت تأثیر رویدادها نیستند بلکه از دیدگاهی که نسبت به رویدادها دارند تأثیر می پذیرند و تفکر و نگرش فرد به مسائل و رویدادها است که حالت کلی روحی و روانی او را تعیین می کند. در نتیجه دیدگاهی که فرآیند تفکری منفی و ناسازگار را به وجود می آورد منجر به ایجاد واکنش‌های شناختی ناکارآمد می‌شود.
به شکلی ساده تر نظریه شناختی رفتاری می گوید نوع دیدگاه و جهان بینی فرد نسبت به پدیده های زندگی، حال و هوای روحی او را تعیین می کند.
با این تفاسیر و درکی که از محوریت این شیوه درمان پیدا کردیم واضح است که چه روشی برای درمان افراد افسرده در آن اتخاذ می شود.
متد درمانی در روش شناختی رفتاری
تغییر نگرش و دیدگاه افراد افسرده به وقایع و رخدادهای زندگی، هدفی است که نظریه شناختی رفتاری به دنبال آن است تا به این وسیله سبب بهبود این دسته از افراد شود. اما این عمل چگونه انجام می پذیرد؟
- در مرحله ی اول پس از تشخیص افسردگی، واجد شرایط بودن بیمار برای این نوع درمان مطرح است یعنی امکان بهبودی بیمار با این روش با توجه به شدت و نوع افسردگی او بررسی می شود. به طور معمول این روش درمانی برای افسردگی های خفیف تا متوسط مناسب است و در درمان افسردگی های شدید به عنوان مکمل درمانی در نظر گرفته می شود.
- در مرحله دوم درمانگر اطلاعات کلی بیمار را مورد بررسی قرار می دهد. سن، شغل، تحصیلات، روابط از جمله مواردی است که از بیمار پرسیده می شود و حالت روحی و روانی گذشته و فعلی او توسط درمانگر مورد ارزیابی قرار می گیرد. همچنین درباره ی شیوه ی درمان توضیحاتی ارائه می شود تا بیمار دیدی کلی نسبت به مسیر درمان خود پیدا کند.
- درمانگر در مرحله بعد سعی می کند فضایی را برای یک رابطه صمیمانه و گرم در راستای یک اتحاد درمانی ایجاد کند. سپس به فهرست بندی مشکلات اساسی و اولویت بندی برای حل هر کدام از آنها می پردازد. در واقع در این مرحله مشکلات شناختی بیمار با دقت و ظرافت مورد سنجش قرار می گیرد.
- در مرحله چهارم برای کاهش پرخوری های عصبی و فشار افکار منفی و آزاردهنده راهکارهایی سودمند به بیمار ارائه می شود.
- در مرحله پنجم برنامه ریزی برای فعالیت های روزانه برای بیمار تنظیم می شود. این امر موجب تعیین ساختار و اولویت ها، عدم نیاز به تصمیم گیری درباره کارهای پیش رو، تبدیل هرج و مرج های ذهنی به وظایف قابل مدیریت، بالا بردن شانس انجام فعالیت ها و ایجاد حس کنترل در بیمار می شود. نحوه ی تنظیم برنامه به طوری است که تناسب مناسبی میان تسلط و لذت ایجاد شود به طور مثال گوش دادن به موسیقی بعد از اتو کردن لباس ها. همچنین کارهایی که بیمار از انجام دادن آنها طفره می رود، به مرحله های کوچکی تقسیم بندی می شود.
مراقبه های ذهنی، تجسم یک روز خوب، برنامه ریزی فعالیت های دلپذیر از دیگر فعالیت های رفتاری و شناختی است که در پروسه این نوع درمان انجام می شود.
شروع درمان
اگر حال روحی بدی دارید و شدت آن روز به روز بیشتر می شود، به طبع روزهای خوبی را پشت سر نمی گذرانید. بدون شک حالات ناخوشایند روحی و روانی ما تاثیر بسیار زیادی بر عملکرد و فعالیت های ما می گذارد و مانع بزرگی در راه اهداف ما و لذت های زندگی خواهد بود. بنابر همین اهمیت درمان اصولی و تخصصی بیماری های روحی امری ضروری است و این کار صرفا باید توسط متخصصین و مشاوران این حوزه انجام بگیرد. سنا مشاور، مرکز تخصصی روانشناسی آماده ی ارائه ی بهترین مشاوره و درمان در شاخه های گوناگون حوزه هایی همچون افسردگی، اعتیاد، روابط خانوادگی و … می باشد. کافی است تا با مشاوران ما تماس بگیرید تا با ارائه مشکلات خود در زمینه های مختلف از بهترین راهکارهای درمان مطلع شوید.
در آخر امیدواریم که مطالب گفته شده در این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.
- در درمان شناختی رفتاری چه اهدافی دنبال می شود؟
- آیا درمان شناختی رفتاری برای همه انواع افسردگی مفید است؟
- برنامه ریزی فعالیت ها چه فوایدی برای بیمار تحت درمان دارد؟
